sowka.jpg 9.2 KB

  
Szukaj hasła
na literę:

    A     B     C     Ć     D     E     F     G     H     I     J     K     L     Ł     M     N     O     P     R     S     Ś     T     U     W     Z     Ź     Ż


  
Hasła:
    Amaltea
    antenat
    arendarz
    armistycjum
    arystokracja
    asesor
    aśćka
    awanpost
    banita
    baron
    bielizna
    bies
    bizun
    bobak
    brusk
    brzeszczot
    buława
    buńczuk
    buzdygan
    chłodziec
    chorąży
    cum gais, boris, graniciebus
    cwał
    cymbały
    czamarka
    czarna polewka
    czaty
    ćwik
    damascenka
    Dąbrowski
    demeszka
    deprekować
    drab
    dranica
    dwie babie
    dwór
    dygnitarz
    dziedzic
    dzięcielina
    egzulować
    ekonom
    familijant
    flinta
    folwark
    fortuna
    forytować
    gefrajter
    Giedymin
    gon
    gończy
    gościniec
    graf
    grenadier
    grykosiej
    hajduk
    harcap
    herb
    hofrat
    hrabia
    święty Hubert
    infamia
    infamis
    infima
    intercyza
    jarmułka
    jaszczur
    jegry
    kanonier
    karabela
    karczma
    kasztelan
    Kiejstut
    kirasjer
    kniaź
    kolczuga
    kołpak
    Kołpak Witoldowy
    konfederacja barska
    konfederatka
    kontusz
    konwikt
    kopiec
    korab
    kord
    korki
    Korona
    kosa
    kot
    krasnolicy
    kreacja
    kreska
    krobeczki
    krócica
    król Stanisław
    krużganek
    krzesło drążkowe
    krzyżowa sztuka
    książę Józef
    Księstwo Warszawskie
    kufa
    kulbaczyć
    kulbaka
    kurek
    kutas
    kwestarz
    Lach
    lacki
    lamus
    lanca
    landrat
    laska marszałkowska
    legiony
    Leliwa
    liberia
    lipiec
    Litwa
    lulka
    łowczy
    magnat
    mariasz
    markietanka
    markiz
    matecznik
    Matka Boska Ostrobramska
    mazurek
    Mindowa
    mitra
    Moskal
    mospan
    Napoleon
    nasieka
    neofita
    Niemen
    niezabudki
    ochmistrz
    ociec
    ogar
    ogrójec
    Olgierd
    Ostra Brama
    oszczep
    otawa
    ożyna
    palcaty
    palestra
    palestrant
    pałasz
    panegiryk
    panewka
    pańszczyzna
    parafianka
    parantela
    pardon
    partia
    pas słucki
    patent
    patynki
    "pax vobiscum"
    Peterburk
    piędź
    płaz
    podczaszyc
    podkomorzy
    podwoje
    Pogoń
    polewka czarna
    polonez
    porcelana saska
    pospolite ruszenie
    Półkozic
    półkurcze
    prawo trzeciego maja
    preopinant
    pro publico bono
    proporszczyk
    puklerz
    rabin
    Radziwiłł Panie Kochanku
    rajtuzy
    rapier
    reduta
    refektarz
    regiment
    rejent
    rekuza
    restytucja
    rota
    róg
    rózeczka
    rusznica
    rynsztunek
    rząd koński
    Rzeczpospolita
    sanctissimum
    schizma
    scyzoryk
    sekwestr
    siermięga
    sklep
    stolnik
    sukmana
    surdut
    synowiec
    szabas
    szabla
    szaniec
    szarwark
    szerpentyna
    szlafmyca
    szpada
    szponton
    szturmak
    sztyk
    szwadron
    szyszak
    świerzop
    tabakiera
    tabun
    Targowica
    teutoński
    tromblon
    turma
    ułan
    waćpan
    wety
    węgrzyn
    wiatyk
    wiciny
    wojski
    woźny
    wódka gdańska
    wstęga
    wycieczka
    wyczha
    wyloty
    zajazd
    zaścianek
    złota wolność
    zygmuntówka
    Żmudź
    żółta księga
    żupan



 

Miniencyklopedia "Pana Tadeusza"

 

     Początek | Strona główna | O miniencyklopedii | Bibliografia | Linki | Test | Napisz do autora


CHART
"Chart bez ogona jest jak szlachcic bez urzędu"
(ks. 1)

Pies myśliwski z grupy gończych. Używany był przeważnie do polowań na zające i lisy. Obecnie w większości krajów polowania takie są zabronione, a charty stały się psami pokojowymi lub sportowymi.


CHOŁODZIEC
"wtenczas wszyscy siedli
I chołodziec litewski milcząc żwawo jedli"
(ks. 1)

Litewska potrawa. Zupa bezmięsna na kwaśnym mleku z boćwiną.


CHORĄŻY
"Chorąży wojewodztwa z samego Dobrzyna
Przywiódł mu sześćset zbrojnej szlachty"
(ks. 6)

Urząd ziemski trzeci pod względem pozycji w Koronie, a piąty na Litwie. Do obowiązków chorążego należało noszenie noszenie chorągwi ziemi, województwa lub powiatu w razie pogrzebu króla albo w czasie pospolitego ruszenia.


"Cum gais, boris et graniciebus
"Panie Woźny, pan Hrabia śmie Waćpana prosić,
Abyś raczył przed szlachtą bracią wnet ogłosić
Intromisyją Hrabi do zamku, do dworu
Sopliców, do wsi, gruntów zasianych, ugoru,
Słowem cum gais, boris et graniciebus,
Kmetonibus, scultetis et omnibus rebus
Et quibusdam aliis"
(ks. 8)

Dosłownie "Z gajami, borami i granicami". Makaroniczna, przeplatająca słowa polskie i łacińskie, formuła prawna wygłaszana przy przejmowaniu jakiejś posiadłości "cum gais..."


CWAŁ
"W skok, krzyknął Podkomorzy, okulbaczyć siwą,
Dobiec w cwał do mojego dworu"
(ks. 3)

Najszybszy bieg konia.


CYMBAŁY
"Proszą, ażeby zagrał, podają cymbały,
Żyd wzbrania się, powiada, że ręce zgrubiały"
(ks. 12)

Instrument muzyczny. Czworoboczne pudło ze stalowymi strunami, w które uderza się pałeczkami.

ilustracja2.gif 2.9 KB


CZAMARKA
"Tu Kościuszko w czamarce krakowskiej, z oczyma
Podniesionymi w niebo, miecz oburącz trzyma"
(ks. 1)

Męskie długie okrycie wierzchnie. W XVIII i XIX wieku uważane za strój narodowy i noszone przez szlachtę i mieszczan. Nazywane inaczej węgierką.


CZARNA POLEWKA
"Soplicy Horeszkowie odmówili dziewkę!
Że mnie, Jackowi, czarną podano polewkę! "
(ks. 10)

Czernina, zupa z kaczej krwi. Czarna polewka podana kawalerowi starającemu się o rękę dziewczyny oznaczała, że kawaler nie podoba się albo pannie, albo jej rodzicom. Takie samo znaczenie miało podanie arbuza, skąd wziął się zwrot "Zjeść arbuza".


CZATY
"Skoro dano rozkazy, rozstawiono czaty"
(ks. 11)

Pilnowanie, strażowanie. Posterunek wojskowy, warta.


ĆWIK
"Nie drwijcie, rzekł, z Robaka; znam go, to ćwik klecha"
(ks. 7)

Człowiek przebiegły, chytry i inteligentny.



Góra strony