sowka.jpg 9.2 KB

  
Szukaj hasła
na literę:

    A     B     C     Ć     D     E     F     G     H     I     J     K     L     Ł     M     N     O     P     R     S     Ś     T     U     W     Z     Ź     Ż


  
Hasła:
    Amaltea
    antenat
    arendarz
    armistycjum
    arystokracja
    asesor
    aśćka
    awanpost
    banita
    baron
    bielizna
    bies
    bizun
    bobak
    brusk
    brzeszczot
    buława
    buńczuk
    buzdygan
    chłodziec
    chorąży
    cum gais, boris, graniciebus
    cwał
    cymbały
    czamarka
    czarna polewka
    czaty
    ćwik
    damascenka
    Dąbrowski
    demeszka
    deprekować
    drab
    dranica
    dwie babie
    dwór
    dygnitarz
    dziedzic
    dzięcielina
    egzulować
    ekonom
    familijant
    flinta
    folwark
    fortuna
    forytować
    gefrajter
    Giedymin
    gon
    gończy
    gościniec
    graf
    grenadier
    grykosiej
    hajduk
    harcap
    herb
    hofrat
    hrabia
    święty Hubert
    infamia
    infamis
    infima
    intercyza
    jarmułka
    jaszczur
    jegry
    kanonier
    karabela
    karczma
    kasztelan
    Kiejstut
    kirasjer
    kniaź
    kolczuga
    kołpak
    Kołpak Witoldowy
    konfederacja barska
    konfederatka
    kontusz
    konwikt
    kopiec
    korab
    kord
    korki
    Korona
    kosa
    kot
    krasnolicy
    kreacja
    kreska
    krobeczki
    krócica
    król Stanisław
    krużganek
    krzesło drążkowe
    krzyżowa sztuka
    książę Józef
    Księstwo Warszawskie
    kufa
    kulbaczyć
    kulbaka
    kurek
    kutas
    kwestarz
    Lach
    lacki
    lamus
    lanca
    landrat
    laska marszałkowska
    legiony
    Leliwa
    liberia
    lipiec
    Litwa
    lulka
    łowczy
    magnat
    mariasz
    markietanka
    markiz
    matecznik
    Matka Boska Ostrobramska
    mazurek
    Mindowa
    mitra
    Moskal
    mospan
    Napoleon
    nasieka
    neofita
    Niemen
    niezabudki
    ochmistrz
    ociec
    ogar
    ogrójec
    Olgierd
    Ostra Brama
    oszczep
    otawa
    ożyna
    palcaty
    palestra
    palestrant
    pałasz
    panegiryk
    panewka
    pańszczyzna
    parafianka
    parantela
    pardon
    partia
    pas słucki
    patent
    patynki
    "pax vobiscum"
    Peterburk
    piędź
    płaz
    podczaszyc
    podkomorzy
    podwoje
    Pogoń
    polewka czarna
    polonez
    porcelana saska
    pospolite ruszenie
    Półkozic
    półkurcze
    prawo trzeciego maja
    preopinant
    pro publico bono
    proporszczyk
    puklerz
    rabin
    Radziwiłł Panie Kochanku
    rajtuzy
    rapier
    reduta
    refektarz
    regiment
    rejent
    rekuza
    restytucja
    rota
    róg
    rózeczka
    rusznica
    rynsztunek
    rząd koński
    Rzeczpospolita
    sanctissimum
    schizma
    scyzoryk
    sekwestr
    siermięga
    sklep
    stolnik
    sukmana
    surdut
    synowiec
    szabas
    szabla
    szaniec
    szarwark
    szerpentyna
    szlafmyca
    szpada
    szponton
    szturmak
    sztyk
    szwadron
    szyszak
    świerzop
    tabakiera
    tabun
    Targowica
    teutoński
    tromblon
    turma
    ułan
    waćpan
    wety
    węgrzyn
    wiatyk
    wiciny
    wojski
    woźny
    wódka gdańska
    wstęga
    wycieczka
    wyczha
    wyloty
    zajazd
    zaścianek
    złota wolność
    zygmuntówka
    Żmudź
    żółta księga
    żupan



 

Miniencyklopedia "Pana Tadeusza"

 

     Początek | Strona główna | O miniencyklopedii | Bibliografia | Linki | Test | Napisz do autora


BANITA
"Że ktoś miał wariata,
Banitę bratem, to co? karać go za brata!"
(ks. 7)

Człowiek skazany na banicję. W dawnej Polsce istniała trojaka kara banicji. Pierwszą była banicja miejska, tzw. wyświecenie. Skazywano na nią m.in. złodziei, którzy uniknęli kary śmierci. Kat, po uprzednim wychłostaniu skazańca, wyprowadzał go ze światłem (skąd nazwa) za mury miejskie. Drugi typ banicji dotyczył osób stawiających opór wykonaniu wyroku sądowego w sprawach cywilnych. Natomiast trzeci rodzaj banicji, najcięższy, dotykał osób pozbawionych praw - infamisów. Była to banicja wieczna, bez prawa do powrotu do ojczyzny.


BARON
"Wreszcie z odmienną modą, pod Napoleonem,
Demokrata przyjechał z Paryża baronem"
(ks. 1)

W średniowieczu tytuł wasala królewskiego. Później tytuł honorowy niższy od hrabiego. W Polsce tytuł ten pojawił się za sprawą obcych monarchów nadających (lub sprzedających) ten tytuł polskim magnatom chcącym wyróżnić się z rzeszy szlacheckiej.


BIELIZNA
"Pośrodku szła dziewczyna w bieliznę ubrana"
(ks. 2)

Dawniej biały strój, suknia, biały obrus. Słowo to, pochodzące od rzeczownika biel, oznaczało przedmioty białe. Z biegiem czasu zmieniło swoje znaczenie na tyle, że wspólcześnie nikogo nie razi połączenie kolorowa bielizna.


BIES
"Jeździłem koło zamku; ile biesów w głowie
I w sercu miałem, kto ich imiona wypowie!"
(ks. 10)

Inaczej szatan, diabeł.


BIZUN
"A nie, to bizun - jutro staniesz na kobiercu. "
(ks. 8)

Dawniej bat, batog, bicz.


BOBAK
"Ubrany padłszy w łóżko, spał jak bobak w norze"
(ks. 4)

Zwierzę z rodziny wiewiórkowatych zamieszkujące wschodnie tereny Europy i Azję


BRUSK
"Tasak mój Sanguszowski pociągnąć na brusku"
(ks. 3)

Kamień szlifierski, osełka.


BRZESZCZOT
".. probowano hartu zygmuntówek,
Którymi można śmiało ćwieki obciąć z główek
Lub hak przerżnąć, w brzeszczocie nie zrobiwszy szczerby."
(ks. 6)

Inaczej klinga, głownia, ostrze broni siecznej. W zależności od kształtu może być przeznaczona do cięcia lub kłucia. Głownie rapierów, mieczy, szpad są proste i obosieczne. Natomiast głownie szabel - krzywe, przeznaczone do cięcia i pociągnięcia.


BUŁAWA
"Znak to był, że szukają na przyszłą wyprawę
Wodza i że Wojskiemu oddają buławę."
(ks. 3)

Oznaka władzy hetmana, najwyższego dowódcy wojskowego w przedrozbiorowej Polsce i na Litwie. Była to krótka laska z okrągłą gałką wysadzaną często drogimi kamieniami. Często urząd hetmański bywał nazywany "buławą".

ilustracja2.gif 2.9 KB


BUŃCZUK
"Buńczukiem, łupem z Wiednia, otrzepywa żarna
Słowem, wygnała Marsa Ceres gospodarna"
(ks. 6)

Oznaka turecka, rodzaj sztandaru wojskowego. Buńczuk wykonany był z końskiego ogona zatkniętego na wysokiej lasce. W zależności od godności dostojnika, przed którym niesiono buńczuk, miał on jeden lub kilka ogonów w różnch kolorach. W Polsce noszono dwuogonowe buńczuki przed hetmanami wielkimi - koronnym i litewskim, a jednoogonowe przed polnymi. Używany do dziś przymiotnik "buńczuczny" pochodzi od tej wojskowej ozdoby.

ilustracja2.gif 2.9 KB


BUZDYGAN
"Każdy groźnie spoziera i pokręca wąsa,
Składa się karabelą, buzdyganem wstrząsa"
(ks. 5)

Pierwotnie pałka, maczuga. W XVII - XVIII w Polsce buzdygan był oznaką godności oficerskiej: rotmistrzowskiej, pułkownikowskiej, porucznikowskiej. Podobny do buławy, różnił się od niej gałką o gruszkowatym kształcie z sześcioma lub ośmioma piórami.

ilustracja2.gif 2.9 KB



Góra strony