sowka.jpg 9.2 KB

  
Szukaj hasła
na literę:

    A     B     C     Ć     D     E     F     G     H     I     J     K     L     Ł     M     N     O     P     R     S     Ś     T     U     W     Z     Ź     Ż


  
Hasła:
    Amaltea
    antenat
    arendarz
    armistycjum
    arystokracja
    asesor
    aśćka
    awanpost
    banita
    baron
    bielizna
    bies
    bizun
    bobak
    brusk
    brzeszczot
    buława
    buńczuk
    buzdygan
    chłodziec
    chorąży
    cum gais, boris, graniciebus
    cwał
    cymbały
    czamarka
    czarna polewka
    czaty
    ćwik
    damascenka
    Dąbrowski
    demeszka
    deprekować
    drab
    dranica
    dwie babie
    dwór
    dygnitarz
    dziedzic
    dzięcielina
    egzulować
    ekonom
    familijant
    flinta
    folwark
    fortuna
    forytować
    gefrajter
    Giedymin
    gon
    gończy
    gościniec
    graf
    grenadier
    grykosiej
    hajduk
    harcap
    herb
    hofrat
    hrabia
    święty Hubert
    infamia
    infamis
    infima
    intercyza
    jarmułka
    jaszczur
    jegry
    kanonier
    karabela
    karczma
    kasztelan
    Kiejstut
    kirasjer
    kniaź
    kolczuga
    kołpak
    Kołpak Witoldowy
    konfederacja barska
    konfederatka
    kontusz
    konwikt
    kopiec
    korab
    kord
    korki
    Korona
    kosa
    kot
    krasnolicy
    kreacja
    kreska
    krobeczki
    krócica
    król Stanisław
    krużganek
    krzesło drążkowe
    krzyżowa sztuka
    książę Józef
    Księstwo Warszawskie
    kufa
    kulbaczyć
    kulbaka
    kurek
    kutas
    kwestarz
    Lach
    lacki
    lamus
    lanca
    landrat
    laska marszałkowska
    legiony
    Leliwa
    liberia
    lipiec
    Litwa
    lulka
    łowczy
    magnat
    mariasz
    markietanka
    markiz
    matecznik
    Matka Boska Ostrobramska
    mazurek
    Mindowa
    mitra
    Moskal
    mospan
    Napoleon
    nasieka
    neofita
    Niemen
    niezabudki
    ochmistrz
    ociec
    ogar
    ogrójec
    Olgierd
    Ostra Brama
    oszczep
    otawa
    ożyna
    palcaty
    palestra
    palestrant
    pałasz
    panegiryk
    panewka
    pańszczyzna
    parafianka
    parantela
    pardon
    partia
    pas słucki
    patent
    patynki
    "pax vobiscum"
    Peterburk
    piędź
    płaz
    podczaszyc
    podkomorzy
    podwoje
    Pogoń
    polewka czarna
    polonez
    porcelana saska
    pospolite ruszenie
    Półkozic
    półkurcze
    prawo trzeciego maja
    preopinant
    pro publico bono
    proporszczyk
    puklerz
    rabin
    Radziwiłł Panie Kochanku
    rajtuzy
    rapier
    reduta
    refektarz
    regiment
    rejent
    rekuza
    restytucja
    rota
    róg
    rózeczka
    rusznica
    rynsztunek
    rząd koński
    Rzeczpospolita
    sanctissimum
    schizma
    scyzoryk
    sekwestr
    siermięga
    sklep
    stolnik
    sukmana
    surdut
    synowiec
    szabas
    szabla
    szaniec
    szarwark
    szerpentyna
    szlafmyca
    szpada
    szponton
    szturmak
    sztyk
    szwadron
    szyszak
    świerzop
    tabakiera
    tabun
    Targowica
    teutoński
    tromblon
    turma
    ułan
    waćpan
    wety
    węgrzyn
    wiatyk
    wiciny
    wojski
    woźny
    wódka gdańska
    wstęga
    wycieczka
    wyczha
    wyloty
    zajazd
    zaścianek
    złota wolność
    zygmuntówka
    Żmudź
    żółta księga
    żupan



 

Miniencyklopedia "Pana Tadeusza"

 

     Początek | Strona główna | O miniencyklopedii | Bibliografia | Linki | Test | Napisz do autora


DAMASCENKA
"Pamiętają i swoi, i nieprzyjaciele
Jego damaskowaną krzywą karabelę"
(ks. 6)

Damascenka lub demeszka. Szabla ze stali damasceńskiej z wzorzystą głownią. Wyrabiane w Damaszku szable cieszyły się w dawnej Polsce doskonałą opinią i były bardzo popularne. Według opinii można nimi było ciąć żelazo i nie szczerbiło to klingi.


Jan Henryk Dąbrowski
"Marsz Dąbrowski do Polski! - I wszyscy klasnęli"
(ks. 12)

(1755-1818), generał; obrońca Warszawy w powstaniu kościuszkowskim 1794. W 1797 twórca Legionów polskich we Włoszech; brał udział w kampaniach napoleońskich; 1806 organizował powstanie w Wielkopolsce, senator Królestwa Polskiego. Od jego nazwiska pochodzi nazwa polskiego hymnu narodowego "Mazurka Dąbrowskiego", który powstał we Włoszech, w Reggio w czasie formowania legionów.

ilustracja2.gif 2.9 KB


DEPREKOWAĆ
"wszak Hrabia może nas przeprosić, Deprekować"
(ks. 8)

Uroczyste przeprosiny. Deprekacja odbywała się najczęściej w kościele przy zgromadzonej publiczności, a przepraszający odczytywał treść przeprosin.


DRAB
"W innych krajach, jak słyszę, trzyma urząd drabów,
Policyjantów różnych"
(ks. 10, w. 139)

W XV i XVI wieku żołnierz piechoty polskiej. W XVIII wieku zwano tak już tylko ciury obozowe, pachołków miejskich utrzymujących porządek w miastach, a także szeregowych żołnierzy.


DRANICA
"Dach z dranic i ze słomy, śpiczasty, zadarty"
(ks. 4)

Rodzaj drewnianej dachówki. Wąska deseczka łupana z pnia drzewa iglastego


DWIE BABIE
"W pustym folwarku ledwie wynalazł dwie babie"
(ks. 6)

Dwie babie to forma liczby podwójnej. Używano jej w przypadkach, gdy mówiono o dwóch rzeczach. Kiedy była mowa o trzech, czterech itd. używano form liczby mnogiej. Używanie liczby podwójnej zaczęło zanikać około XVII wieku, a jej funkcje przejęła liczba mnoga. Do dziś jednak zachowały się pewne formy tej liczby. Np. w przysłowiu "Mądrej głowie dość dwie słowie". Nadal jeszcze też mówimy dwoma rękoma (w liczbie mnogiej rękami), co jest dawną formą l. podwójnej.


DWÓR
"Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju,
Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany"
(ks. 1)

Rezydencja szlachecka. Na terenie całej Rzeczpospolitej - Korony i Litwy dwory przeważnie bywały drewniane na murowanej podmurówce. W podmurówce mieściła się piwnica, w której składowano trunki. Sień dzieliła dwór na dwie części: czeladną i przeznaczoną dla gości. Melchior Wańkowicz tak opisywał dwór swojej babki: "Dom był niski. Belki podpierały sufity [...]. Na wprost ganku [...] była sień ogromna, ciemniawa, chłodna zawsze. Z sieni owej szło się na lewo do dużego stołowego pokoju, gdzie długi jak plant kolejowy stół biegła pod przeciwległą ścianę. Na ścianie tej od góry do dołu wisiały święte obrazy, a pomiędzy nimi ogromny krzyż z relikwiami świętych."

ilustracja2.gif 2.9 KB


DYGNITARZ
"Nie wiem, czy się podobna okazyja zdarzy
Częstować w Soplicowie takich dygnitarzy"
(ks. 12)

Osoba piastująca wysoki urząd państwowy albo kościelny.


DZIEDZIC
"Hrabia panicz młody, Wielkiego domu dziedzic"
(ks. 5)

Ziemianin, właściciel majątku ziemskiego. Także ten, kto dziedziczy po kimś majątek.


DZIĘCIELINA
"Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała"
(ks. 1)

Koniczyna o różowych kwiatach. Pola porośnięte taką koniczyną wyglądają z daleka jakby płonęły, pałały ogniem.

ilustracja2.gif 2.9 KB



Góra strony